Çalışanlar Dikkat! Yasak Çıkabilir...

İşverenin müşteri çevresi, üretim sırları veya yaptığı işler hakkında detaylı bilgi edinme imkânı bulunan çalışanların, gün gelip de işten ayrılmak istediklerinde karşılarına çok uzun süreli rekabet yasakları çıkabiliyor. İş sözleşmesi imzalanırken, sözleşmenin sona ereceği düşünülmeden çalışan tarafından kabul edilen bir sözleşme maddesi, çalışanın uzunca bir süre iş hayatından uzak kalmasına sebep olabiliyor. Özellikle üst düzey yöneticiler için söz konusu olan rekabet yasağı, çalışanın iş sözleşmesi sona erdikten sonra işverene rakip bir işletme açmasını, rakip bir işletmede işe girmesini veya bunların dışında rakip işletme ile herhangi bir menfaat ilişkisine girmesini yasaklayan hükümleri ifade ediyor. Rakip şirkette çalışmak zarar oluşturur mu? Rekabet yasağının karşılığında çalışana bir menfaat sağlanması zorunlu değildir. Bununla birlikte kişinin rakip şirkette çalışmaya devam etmesinin işverene aşırı zarar vereceği düşünülerek, yasak boyunca doğabilecek ücretleri peşin olarak ödenebilmekte, karşılığında rekabet etmemeleri şart koşulabilmektedir. Böyle bir menfaatin sağlanması, yapılan sözleşmenin geçerli kabul edilmesine destek sağlayacaktır. Çalışana makul bir yarar sağlandığı gerekçesiyle, ilgili rekabet yasağı sözleşmesinin uygulanabilirliği güçlendirilmiş olacaktır. Yargıtay incelemesine konu olan bir olayda, çalışana rekabet yasağı süresince ücret ödenmesi kararlaştırılmış fakat işverene de istediği zaman yasağı kaldırma hakkı getirilmiştir. Yargıtay işverenin yasaktan vazgeçme hakkını kullandığı tarihe kadarki sürenin karşılığı olan bedelin eski çalışana ödenmesi gerektiğine karar vermiştir. Geçerli olmadığı durum ne? Rekabet yasakları işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal sona erdirmesi durumunda geçerli değil. İşverenin ağır ihlaline rağmen işçinin sözleşmesini sürdürmesini beklemek, hakkaniyete uygun bir durum olmayacaktır. Bu nedenle işçi lehine derhal fesih nedeni doğduğunda çalışan rekabet yasağından kurtulacaktır. Kural olarak işverenin işçiden kaynaklanmayan bir nedenle iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda da işçinin rekabet yasağından kurtulacağı düşünülmektedir. Örneğin işveren ekonomik güçlük nedeniyle çalışanı işten çıkarırsa, çalışandan rekabet oluşturacak şekilde çalışmaması beklenemeyecektir. Bunların dışında çalışanın istifası, işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshi ya da tarafların ikale imzalaması gibi sona erme durumlarında rekabet yasağı işlerlik kazanacaktır.   Ciddi zarar verecek faaliyetler yasaklanabilir... Belirli konumda olan çalışanlar için iş hayatından kısa süre de olsa uzak kalmak, ciddi sonuçlar doğurabiliyor. Ücretten yoksun kalmanın yanı sıra, çalışılmayan her geçen gün tekrar iş bulma olasılığını düşürüyor. Bu nedenle rekabet yasağı sözleşmeleri ancak birtakım koşulların varlığı halinde geçerli kabul ediliyor. Çalışanın öncelikle işverenin müşteri çevresi veya üretim sırları veya işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı bulunmalı. Bilgi edinme imkânı bulunmayan işçi ile rekabet yasağı sözleşmesi yapılsa da yasak geçerlilik taşımayacaktır. Kanun bu yolla işverene gerçek anlamda rakip olamayacak kişilerin mağdur edilmesini engellemiştir. Çalışanın müşteri çevresine veya üretim sırlarına erişiminin olması da tek başına yeterli değil. Bu bilgilerin kullanılmasının işverene ciddi zarar verecek olması gerekmektedir. Ciddi zarar için işverenin kazancını önemli ölçüde düşürecek, rekabet edebilirliğini sınırlandıracak yani telafisi güç zararlar doğuracak eylemler aranmakta. Çalışanın bu bilgilere ulaşma imkânı olsa da işverene ciddi zarar verme imkânı bulunmuyorsa yine rekabet yasağı geçerli olmayacaktır.       Kaynak: Milliyet