MUSTAFAKEMALPAŞA

Kirmasti Kaymakamı Abdülkadir Kemali Bey

17 Kasım 1924’te kurulan “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası” ile çok partili siyasi hayata geçme denemesinde başarılı olamayan Mustafa Kemal, 1930 yılında bir kez daha, çok partili siyasi hayata geçmek için mecliste, muhalefet görevini üstlenecek ikinci bir partinin kurulmasına karar verdi.

Abone Ol

Bu düşünceyle Paris büyükelçisi olarak görev yapan ve o günlerde izinli olarak Yalova’ya gelmiş bulunan arkadaşı Fethi Okyar’a  “Serbest Cumhuriyet Fırkası” adında bir parti kurdurdu. Tarih: 12 Ağustos 1930.

29 Eylül’de Adana’da “Ahali Cumhuriyet Fırkası” adıyla, ikinci bir siyasi partinin kurulduğu açıklandı. Meclis dışındaki kişilerce kurulan bu yeni partinin kurucu başkanı, Gazeteci-avukat Abdülkadir Kemali Bey’di… 1889’da Adana-Osmaniye’de dünyaya gelen Abdulkadir Kemali Bey, daha İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenci iken İttihat Terakki Cemiyeti’ne katılmıştı.  

Mezun olduktan sonra; İstanbul’da, adliye nezareti sicil müdürlüğü kalemi kâtibi, Siirt’te, savcı yardımcısı, Basra’da merkez mahkeme savcısı, Çanakkale Savaşı’nda topçu subayı, Adana’da, hukuk işleri müdürü, Bursa’da, Kirmasti (Mustafakemalpaşa) Kaymakamı, Pozantı İstiklâl Mahkemesi’nde, savcı ve mahkeme başkanı gibi farklı görevlerde bulundu. Ardından 10 Nisan 1920’de Kastamonu mebusu seçilerek TBMM’de yerini aldı.

Mustafa Kemal liderliğindeki birinci gruba karşı oldukça sert muhalefet yapan ikinci gruba yakın dursa da çok farklı alanlarda görevlendirildiği için daha çok meclis dışında bulunmuş olmasına rağmen milletvekilliği döneminde meclisteki en aktif mebuslardan biriydi.

14’ü gizli oturumlarda olmak üzere 129 kez meclis kürsüsünden konuştu. Meclis başkanlığına, 9 kanun teklifi sundu ve 7 önerge verdi. Bir ara Bursa divan-ı harbinde yargılandı ve aklandı. 1923’te milletvekilliği sona erince, Adana’ya göndü. Tokgöz gazetesini yayınladı. Ardından Ahali Cumhuriyet Fırkası’nı kurunca, bu kez partinin yayın organı işlevini gören “Ahali Gazetesi’ni” çıkardı.

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Şeyh Sait İsyanı sonrasında, kuruluşundan 3,5 ay sonra kapatılınca, oklar Adana’ya çevrildi. Partinin yayın organı olan Ahali Gazetesi’nin sorumlu yazı işleri müdürü tutuklandı. Abdülkadir Bey, tutuklanacağını anlayınca, istiklâl mahkemesinde yargılanmamak için, partisi resmen kapatılmadan birkaç gün önce, 24 Aralık 1930’da Suriye’ye kaçtı. Sonra, Beyrut’a yerleşti ve orada lokanta işleterek dokuz yıl kaldı. Partisi kapatıldı. Bir kez daha tek partili sisteme dönülmüş oldu.

1939 yılında yeniden yurda dönünce yargıçlık ve avukatlık yapmaya devam etti. Siyasetten uzak durduğu bu dönemde, bir davanın takibi için geldiği Ankara’da hastalandı ve 26 Temmuz 1949’da 60 yaşında, Ankara’da öldü.

Bir ara adalet bakanı da olan fakat üç gün sonra, hastalığı nedeniyle bu görevden ayrılmak zorunda kalan Abdülkadir Kemali (Öğütçü) Ünlü edebiyatçımız Orhan Kemal’in, gerçek adıyla, Mehmet Raşit Öğütçü’nün babasıydı