Kirmasti’de (Mustafakemalpaşa’da) Cerre Çıkmak

Osmanlı Devletinde ilkokuldan (Sıbyan mektebi) sonra eğitim genellikle medreselerde sürdürülürdü. Medreseler dönemin orta ve yükseköğrenim kurumlarıydı. Sadece erkek öğrenciler alınırdı. Devletin kurduğu medreseler de olmakla birlikte, genellikle kişiler veya vakıflar tarafından kurulurlardı. Eğitim dokuz ay devam eder, öğrenciler (talebeler) yatılı olarak kalırlar, medresenin ve talebelerin her türlü ihtiyacı kurucu olan kişi veya kurumlar tarafından karşılanmaya devam ederdi.

Lalaşahin Medresesi

Medrese talebeleri üç aylar şeklinde bildiğimiz Recep, Şaban ve Ramazan aylarında eğitime ara verip, ülkenin çeşitli yerlerindeki köy ve kasabalara gönüllü olarak dağılırlardı. Bir tür ‘’staj’’ olan bu uygulamaya ‘’Cerre çıkmak’’ denirdi. Özellikle Ramazan ayında yapılan bu uygulamada talebeler bilgi ve pratiklerini geliştirirlerdi. Talebelerin halkla kaynaşması sağlanır, yapılan küçük gönüllü yardımlarla da bir tür eğitim desteği uygulaması yürütülmüş olurdu. Talebeler gittikleri yerlerde namazları kıldırırlar, vaaz verip, sohbet meclislerinde bulunurlardı. Talebeler kendilerini geliştirir, dinleyicilerde yeni konular öğrenir, eski bildiklerini de pekiştirirlerdi. Cerre çıkma faaliyeti müderrisler, müftüler ve cami görevlilerinin koordinasyonunda yürütülür, Cerre çıkan talebeye barınma ve diğer ihtiyaçları konusundan yardım edilirdi. Komşular sırayla sahurda ve iftarda yemek gönderir, talebeyi memnun etmek için çaba harcarlardı. Ramazan sonunda dönerken de gıda ve giyim malzemeleri ile azda olsa parayı da hediye olarak verirler ve talebeyi uğurlarlardı. (1)   Tarihte malolmuş bu uygulamaların Kirmasti’yle (Mustafakemalpaşa) ilgili belki de son örneklerinden birini sizlerle paylaşıyoruz. Bu belgeler Kirmasti’nin (Mustafakemalpaşa) Sırasöğüt Karyesi (yeni adı Yoncaağaç Köyü) ile ilgilidir. Köyün (şimdi mahalle) imam, muhtar ve ihtiyar heyetine yazılmıştır. Belgelerdeki ifadeler güncellenmiş haliyle şöyledir; Belge 1: (Sırasöğüt Köyü İmam, Muhtar ve İhtiyar Heyetine; Gelişiyle şeref bulduğumuz mübarek Ramazan ayında va’z ve nasihat etmek ve teravih namazı kıldırmak üzere köyünüze öğrencilerden Mustafa Efendi gönderilmiştir. Adı geçen kişiye gerekli saygı ve ilgiyi göstererek bayramdan sonra mesruren geri göndermeniz hepinize tavsiye olunur. 30 Ağustos 1907) Belge 2: (Öğrencilerden Hafız Mustafa Efendi Ramazan-ı Şerif için köyünüze gönderilmiştir. Adı geçen kişi sevdiğim dostlardan olduğu için köyünüze geldiğinde gerekli saygı ve ilgiyi göstererek memnunen geri gönderilmesi hususuna elden geldiği ölçüde gayret edilmesi tavsiye olunur. 3 Eylül 1907 (Umur-i. Kaza-i Kirmasti)) (2) Tahmin ediyoruz ki ‘’talebe’’ köye gelmiş, vazifelerini gereğince tamamlamıştır. Ve yine tahmin ediyoruz ki köyden giderken de oldukça memnun ayrılmış, kimseyi üzmemiş, üzülmemiştir…   Dr. Murat ÇUBUKÇU   (1) (Yeni Şafak 21.08.2011) (2) (Bursa Araştırmaları - Kasım 2003 - Prof. Dr. Osman Çetin)