10 Kasım 2021 Çarşamba günü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal
Atatürk’ün ebediyete irtihalinin 83. Yıldönümü idi. Günün anlam ve önemi nedeniyle ilçemizdeki Atatürk
anıtı ve bu anıtın
heykeltıraşı Prof. Dr.
Nusret Suman hakkında bilgiler aktarmaya çalışacağım.
Mustafakemalpaşa’da Cumhuriyetin ilan edildiği 1923 yılından 1936’lı yıllara kadar bayram törenleri ve kutlamalar eski Belediye Meydanı’nda (Günümüzde Akbank’ın karşısında bulunan yol üzerinde) yapılırdı.
Eski Belediye Meydanı’nda bir tören
Cumhuriyetin ilanının 10. Yıldönümü olan 1933 yılında Cumhurluk Alanına, Cumhuriyetimizin 10. kuruluş yılı hatırası olarak 10. Yıl Anıtı dikildi. Bu tarihten sonra bayram törenleri ve kutlamalar 10. Yıl Anıtı etrafında yapılmaya başladı.
Mustafakemalpaşa 10. Yıl Anıtında bir tören.
10. Yıl Anıtı günümüzde Kent Evi bahçesindedir.
1935 yılında ise Mustafakemalpaşa Belediye Başkanı İbrahim Uray ve Mustafakemalpaşa Kaymakamı Kamil Arkal Hükümet Konağı meydanına bir Atatürk Heykeli yaptırmak için girişimlere başladılar. Dönemin ünlü heykeltıraşlarından Nusret Suman'la görüşerek anlaşma sağladılar. Yapılacak Atatürk Heykeli 4.742 liraya mal olacaktı ve bedeli Mustafakemalpaşa Belediyesi tarafından karşılanacaktı.
Nusret Suman Atatürk Heykelini 1936 yılında tamamladı. Heykelin konulacağı kaide 25 m² lik bir taban üzerine hazırlandı. Etrafı mermer ile kaplandı. Çiçeklerin süslediği kesik prizma biçimindeki mermer kaidenin yüksekliği beş metreydi.
7 Ocak 1936 Hakkın Sesi Gazetesinde Mustafakemalpaşa Atatürk Heykeli açılış haberi
Kaidenin batı tarafındaki mermer yüzüne,
“Bu Anıt Ulusu Kurtaran, Cumhurluğu Kuran, Acuna Yeni Bir Tarih Yazan Kemal Atatürk'ündür. Bu Büyük Kurtarıcının Öğütlerini Unutma, Önünde Saygı İle Eğil. 29 İlkteşrin 1923” yazılmıştı. Kuzey yönünde ise
“Cumhuriyetin Kuruluşu 29 İlkteşrin 1923” ve güney tarafında ise
“Mustafakemalpaşa'nın Kurtuluşu 14 Eylül 1922” yazısı vardı.
1936 yılında tören ile Atatürk Anıtı'nın açılmasından sonra bayram törenleri ve kutlamalar Atatürk Anıtı'nın önünde Cumhurluk Alanında yapılmaya başlamıştır.
Mustafakemalpaşa Atatürk Heykelinin açılışına ait 12 Ocak 1936 tarihli ilk fotoğraflardan birisi
Mustafakemalpaşa Belediye Meclisi 1952 yılında aldığı bir kararla anıtın kaidesinin batı yönündeki yazıları yazım hataları nedeniyle sildirdi. Daha sonraki yıllarda mermer kaide çeşitli onarımlar gördü. Atatürk heykelinin kaidesi ve çevre düzenlenmesi en son olarak 1998 yılında Belediye başkanı Onur Göksu döneminde Mustafakemalpaşa Belediyesi tarafından yeniden yapıldı.
Ünlü heykeltıraş Nusret Suman'ın eseri olan Mustafakemalpaşa’daki Atatürk heykeli, iki metre boyunda olup Mareşal üniformalıdır. Arkasında pelerini bulunan Gazi, ayakta durmakta ve sol eli kılıcının kabzasında, sağ eli ileriye doğru uzanmış sarılı bir kâğıdı tutmaktadır. Nusret Suman’ın ilçemiz Mustafakemalpaşa için yaptığı bronz heykeldeki bu kompozisyonda
, “Atatürk galip bir kumandan ve kanun getirici olarak gösterilmiş olup, Atatürk burada tunçtan bir canlılık” olarak ifade edilmiştir.
Prof. Dr. Mustafa Nusret SUMAN
(21 Mart 1905, Karaferye- 15 Ağustos 1978, İzmit)
Mustafakemalpaşa’daki Atatürk anıtının heykeltıraşı olan Mustafa Nusret Suman 1905 yılında Selanik yakınlarındaki Karaferye’de doğdu. Babası Osmanlı ordusunda subay olan İsmail Hakkı Bey ve annesi ise Naciye Hanım'dır. Balkan Savaşları yenilgilerinden sonra ailesi İstanbul’a göç etti.
Nusret Suman 1905 yılında dünyaya geldiği Karaferye (Veria) şehri
Mustafa Nusret Suman 1922 yılında İstanbul’da Sanayi-i Nefise Güzel Sanatlar Akademisi'nin resim bölümüne kaydoldu. 1925 yılında ise heykel bölümüne geçti. Güzel Sanatlar Akademisi'ni bitirdikten sonra 1929’da “Tayyareci Fethi ve Sadık Anıtı” isimli çalışması ile Avrupa öğrenimi ödülünü kazandı. Almanya’da Münih Akademisi resim atölyelerinde üç yıl ders aldıktan sonra Paris'e gitti ve orada da bir yıl heykel dersleri aldı. Kendisinden önceki Türk heykelinin üslup, konu, malzeme ve teknik olarak ötesine geçen bir anlayışı benimsedi.
1934 yılında Türkiye’ye döndü. 1943 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'ne asistan oldu. Çok sayıda heykeltıraş yetiştirdi. 1969 yılında ise Profesör iken emekli olarak ABD'ye gitti. Burada üç yıl kalarak 1972 yılında yurda döndü.
Nusret Suman, yaşamı boyunca gerek portre, gerek anıt heykelciliğinde pek çok eser vermiştir. Nusret Suman, 1940 yılından sonra yetişen heykeltıraşlar üzerinde etkili olan başlıca portre ve anı heykelcilerimizden birisidir.
1952 yılında Anıtkabir'deki heykeller ve kabartmalar için açılan yarışmada Nusret Suman’ın “İnkılap Kulesi, Barış Kulesi, Müdafaa-i Hukuk Kulesi ve Misak-ı Millî Kulesi kabartmaları” birinciliği kazandı ve Anıtkabir’e bu kulelerin kabartmaları Nusret Suman tarafından yapıldı.
Nusret Suman’ın Atatürk Anıtları ve yaptığı yıllar şu şekildedir; Tokat (1935),
Mustafakemalpaşa (1936), Muğla (1937), Kırıkkale (1942), Balıkesir (1959), Çorlu (1960), Karacabey (1961), Çarşamba (1961), Sivas (1964), Adapazarı (1964), Ankara Fen Fakültesi (1964), Bingöl (1965), Sinop (1967) ve Gaziantep (1967).
Nusret Suman’ın büst ve figüratif eserleri ise şunlardır; Orhan Veli büstü (1958, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi), Ana (1970), Hipi Şair (1971), Namık Kemal Heykeli-Tekirdağ, Galatasaray Lisesi Fatih Sultan Mehmet büstü, Mimar Sinan Heykeli (İstanbul Resim ve Heykel Müzesi), Ankara Fen Fakültesi, Atina, İsviçre ve Belçika'da Henry Dunant büstleri (1978) ve Sıhhiye Hitit Güneş Kursu Anıtı (1978)
Nusret Suman’ın Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinde bulunan Mimar Sinan heykeli
Nusret Suman, portrelerinde, kişinin karakterini yansıtmada çok başarılıdır. En başarılı çalışmalarından birisi olan Fatih Sultan Mehmet büstünde de
“Fatih’in kararlılığını, hükümdar kişiliğinden gelen emredici ve komutan edasını yansıtan yüz ifadelerini, düşünsel derinlik ve diriliği” başarıyla ifade etmiştir.
Nusret Suman’ın Galatasaray Lisesi bahçesinde bulunan Fatih Sultan Mehmet büstü
Nusret Suman’ın en son ve en popüler eseri, Ankara Sıhhiye Meydanı'na 1978 yılında konulan “Hitit Güneş Kursu Anıtı” dır. Nusret Suman Hitit Güneş Kursu Anıtı’nı bitirip tamamlamış ve Ankara’nın simgesi olan bu anıtın son rötuşlarını ve açılış töreni hazırlıklarını denetlemeye giderken İzmit’te geçirdiği trafik kazasında 15 Ağustos 1978’de hayatını kaybetmiştir.
Nusret Suman’ın Ankara Sıhhiye Meydanı'ndaki Hitit Güneş Kursu Anıtı
Editör: Haber Merkezi
