Çantada Ne Var ? Çantada Ne Var ?
Bilindiği gibi Mustafakemalpaşa ilçesinin yüz ölçümünün büyük bir kısmını ormanlar kaplar. Klasik yerel bilgi kaynakları 1621 kilometrekare olan ilçenin yüzey alanının yaklaşık 820 kilometrekarelik bölümünün ormanlarla kaplı olduğunu anlatır. Orman İşletme Müdürlüğünün verilerine göre bu alan 81321 hektardır. Başta kayın, meşe ve karaçam olmak üzere çok çeşitli ağaçlarla kaplı olan ormanlar eşsiz güzellikte ve değerdedirler. Ormanları anlatacağımız yazıların bu bölümünde 1957 tarihli bir "Mustafakemalpaşa kazası orman yangını söndürme taksimat haritası" nı ve haritada okuyabildiğimiz detayları sizlerle paylaşacağız. Bu harita orijinal, tek (arşivimizde korunmaktadır, yakında Sercan Güzeler harita e-müzesinde sergilenecektir) ve el çizimi olup, 1/100.000 ölçeklidir. Yani haritadaki 1 santimetrelik mesafe, arazide yaklaşık 1 kilometreye karşılık gelir. 1956 yılında Mustafakemalpaşa Orman İşletmesi mühendisi Mehmet Görkmen tarafından hazırlanıp, 30 Mart 1957 tarihinde İlçe Kaymakamı 1. Kazım Bölükbaşı'nın onay imzasından sonra Bursa Valisi İ. Sabri Çağlayangil (daha sonra Çalışma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı vekilliği görevlerinde de bulunmuştur ) tarafından tasdik edilmiştir. [caption id="attachment_43883" align="aligncenter" width="1600"] 30 Mart 1957 tarihinde İlçe Kaymakamı 1. Kazım Bölükbaşı'nın onay imzası[/caption]   Yangın söndürme uygulamaları başta Nahiye Müdürleri (o dönemde Çaltılıbük, Devecikonak ve Soğütalan' da mevcut olup 1960 yılından sonra tasviye edilmişlerdir ) , jandarma ve muhtarlıklar olmak üzere birçok kurum ve kişiye sorumluluk yüklediğinden ve aynı zamanda bir yangın söndürme planı da içerdiğinden dolayı, bu uygulamalar için Valilik oluru da alınmıştır. Kaymakamlık ve Valilik onaylarının (tasdiklerinin) amacı bir anlamda ilgili kişi ve kurumlara yetki ve sorumluluk vermek, yetkili ve sorumluları belirlemek, onları olası tehlikelere karşı göreve hazırlamaktır. [caption id="attachment_43887" align="aligncenter" width="739"] Haritanın lejantı[/caption] Haritanın lejantında (işaretler başlığında) ;  Bölüm Hududu ,Tepe, Sırt, Dere, Kurudere, Bölüm no, Yangın Malzemeleri, Telefon Hattı, Bölge Merkezi, Yangın Kulesi, Şose, Araba Yolu, Ormanlık Saha, Telefon Merkezleri, İlçe Hududu başlıkları, belirli sembollerle gösterilmiş ve haritada işlemiştir. "Yangın söndürme bölümleri ve mükellef köyler" ile "İştirak edecek Nahiye Müdürlüğü ve Jandarma Karakol Komutanlıkları" 14 bölüm halinde çok detaylı bir şekilde işlenmiştir. Orman bölgeleri de, bir anlamda coğrafi koşullar, ulaşım ve benzeri göz önüne alınarak 14 bölüm halinde değerlendirilmiştir. Bu bölümler; I-Karapınar, Ii- Sünlük, III- Sarnıç, IV - Şapçı, V- Çakallar -Güvem,  VI-  Gürgendağı,  VII - Sarıçam -Kurşunlu, VIII - Karaköy, IX- Burhandağ -Ömeraltı, X- Şehriman - Çamlıca, XI - Söğütalan - Kabillbaba, XII - Killik -Kocakoru, XIII- Sincansarnıç - Eskikızılelma, XIV- Dorak - Unçukuru şeklindedir. Örneğin XI.bölüm  Söğütalan -  Kabillbaba  (haritadaki ifadeyle) bölümüdür. Bu bölümdeki yangınlardan sorumlu olan köyler; (haritada mükellef diye yazılmış) Söğütalan, Kabilbaba, Garipçetekke, İnatlar, Göleler,  Kapaklıoluk,  Döllük,  İlyasçılar,  Üçbeyli, Aralık, Demireli, Keltaş, Alaseyit, Killik, Uğurlupınar, İncealipınar, Işıklar ve Çamlıca'dır. İştirak edecek destek unsurları ise 1. derecede Söğütalan Nahiye Müdürlüğü ve Söğütalan Jandarma Karakol Komutanlığı, 2. derece ise Mustafakemalpaşa Merkez Jandarma karakol komutanlığı şeklinde yer almıştır. Genellikle 1. Derece sorumluluk verilen Nahiye müdürlükleri (Çaltılıbük, Devecikonak, Söğütalan) günümüzde artık yoktur. Söz konusu yerleşimler artık köyde değildirler, ilçenin mahalleleri olmuşlardır. Ancak haritada dikkat çeken detaylardan biri de Arıburnu (?) ve Çaltılıbük jandarma karakollarıdır. Günümüzde hizmette olmayan bu birimler zaman içinde görevlerini başka birimlere devretmişlerdir. [caption id="attachment_43886" align="aligncenter" width="1600"] Harita başlığı[/caption] Haritada söz konusu edilen 14 Orman biriminde 4 adet Yangın(Gözetleme ) Kulesi mevcuttur. Bunlar; Kale (Sünlük ), Akkaya (kabilbaba), Dünyabelen (Şehriman )ve Manastır Tepe (Hacıahmet ) Yangın Gözetleme kuleleridir. Bu kulelerde görevliler yangın sezonu boyunca kalırlar ve sürekli çevreyi izleyerek şüpheli duman ya da alevleri ilgili yerlere telefonla bildirirlerdi. İlçe Orman Teşkilatı o dönem için 13 adet telefona sahipti. Bunlar; Merkez ,Paşalar, Sünlük, Sarnıç, Derekadı, Kabulbaba, Söğütalan, Şehriman, Çaltılıbük, Alpagut , Devecikonak, Sarımustafalar ve Hacıahmet'deydi. Bütün iletişim bu telefonlarla sağlanıyor yangın mücadelesi dahil birçok aktivite bu yolla yürütülüyordu. Yaklaşık 20 farklı yerde de yangın malzeme depoları mevcuttu. Çok özgün ve değerli bir belge olan bu harita ; o dönemin"ormancılık" koşullarını, yangın koruma-kurtarma hazırlıkları, idari ve sosyal destek gibi birçok  detayı bize aktarmakla birlikte, o günlerin çalışanlarının ne kadar sınırlı olanaklarla faaliyet yürüttüklerini, ne kadar büyük çabalar harcadıklarını da göstermektedir. [caption id="attachment_43885" align="aligncenter" width="315"] Yön ve ölçek[/caption] Günümüzde eşsiz güzellikler , çok çeşitli ve değerli ağaçlar, derelere , şelalelere ve birçok hayvana da (sincaplar, tavşanlar, tilkiler, çeşitli kuşlar, kaplumbağalar,kirpiler, kurbağalar ve benzeri ) ev sahipliği yapan bu ormanları, bugünlere bu emekler taşımış ve her anlamda faydalanmamıza sunmuşlardır. Tüm geçmiş çalışmalara ve çalışanlara bir kez daha teşekkür edip günümüzün ekiplerine de başarılı çalışmalar ve sağlıklı nice sezonlar diliyoruz. Ünlü ve çok bilinen Kızılderili atasözünde olduğu gibi "doğa bize miras değil, emanettir" düşüncesiyle ve vurgusuyla ... Dr. Murat Çubukçu

Editör: Haber Merkezi