1924 Dumlupınar Konuşması
Mustafa Kemal Atatürk ve eşi Latife Hanım Dumlupınar'daki törende..
Mustafa Kemal'in Milli Egemenlik vurgusu ve "İstikbal Göklerdedir" yönlendirmesiyle 16 Şubat 1925 tarihinde "Türk Tayyare Cemiyeti" kurulmuştur. Cemiyet yönetimi önemli bir faaliyet olarak 1926 yılında 10 yıl sürecek olan "Hava Gücünü Kuvvetlendirme " kampanyası başlatmıştır. Halkın yardımlarıyla alınacak uçaklara (tayyarelere) bağış toplayan il veya ilçenin adı verilecektir. Bu adlandırmalar törenlerle yapılmış , törenlerde genellikle 30 Ağustosa veya içinde bulunduğu haftaya denk getirmeye çalışılmıştı. Böylelikle 30 Ağustos Zafer Bayramlarına ek olarak "Tayyare Bayramları" da kutlanmıştır. Daha yaygın bir ifade ile "Başkumandanlık Zafer Bayramı ve Tayyare Haftası" şeklinde adlandırılmıştır. Ancak 1935 yılında çıkarılan "Milli Bayramlar Kanunu " nda ise Zafer Bayramı ve Tayyare Bayramı ifadeleri kullanılmayıp 30 Ağustos sadece "Zafer Bayramı " olarak anılmıştır.
Türk Tayyare Cemiyeti , Mustafa Kemal'in talimatıyla kurulmuş , İsmet İnönü'nün fahri başkanlığında faaliyetlerini sürdürmüştür. Cemiyet faaliyetlerini anlatmak ve havacılığı sevdirmek için "Havacılık ve Spor" adlı 15 günde bir yayınlanan bir dergide çıkartmıştır. Bu derginin 31 Mayıs 1930 tarihli sayısıyla birlikte , İngiltere'deki bir Havacılık Fuarının tanıtım afişi de verilmiş, bu fuarın bilgisi bütün ülkemize ulaşmıştır.
*Yazarların arşivi
1926 yılından 1936 yılına kadar ordumuza il, ilçe, köy ve kişilerin çabaları ve katkılarıyla 250 uçak kazandırılmıştır. İlginç bir şekilde bu uçakların bir kısmı da yerli yapım "tayyare" lerdir.
Benzer bir uygulama Osmanlı Devleti döneminde de yaşandı. Bir şehrin adıyla anılan ilk uçak bağışı 1912 yılında "Drama" (günümüzde Yunanistan sınırlarında) halkı tarafından yapılmıştır. Kurtuluş Savaşı'nda da mücadele'ye katılan ve adları "Bursa", "İzmir" ve "Niğde " olan uçaklar , benzer bir uygulamanın o yıllarda da var olduğunu düşündürmektedir.
1926 yılında Tayyare Cemiyeti'nin kurulmasını takiben Silahlı Kuvvetlerimize Tayyare kazandırma çalışmaları hız kazandı. Cemiyete yapılan bağış miktarına göre il, ilçe, kasaba, köy ya da kişi adları uçaklara verilmeye başlandı. İlk isim hakkını kazanan ilçe "Ceyhan " (Adana ) oldu. Orduya İtalyan yapımı bir uçak kazandırılmıştı. Dönemin ünlü pilotu Vecihi Hürkuş "Ceyhan" uçağıyla Adana üzerinde bir gösteri uçuşu yaptı. Unutulmayan bu gösteri uçaklar için yapılan bağışları da artırdı.
30 Ağustos 1934 - Milliyet Gazetesi
1931 yılında ülkemizin şehirlerinden rekor denebilecek sayıda (37 adet ) uçak bağışlandı. "Siverek ", "Bayburt", " Cizre "ve "Bodrum " dikkat çeken isimlerdir.
"Karacabey "ilçesi de ( Bursa ) bu yarışta yerini almış ve "Karacabey" uçağı, 30 Ağustos 1929 tarihinde Zafer Bayramı ve Tayyare Bayramı gününde Mustafa Kemal Atatürk'ün de katıldığı bir törenle ordumuza teslim edilmiştir.
Karacabey Uçağı
"Karacabey" uçağının farklı bir özelliği de vardır. Üzerinde adı latin harfleri ile (yeni alfabemizle) yazılan ilk bağış uçaktır. O günün Bursa koşullarında bu davranış Atatürk'ün de beğenisini kazanmış, Karacabey'de "tayyare" bağışı konusunda tarihteki yerini almıştır.
Kaynak: Anadolu Ü. S.B. Dergisi C14 S3 Tayyare Cemiyeti ve Tayyare Bayramları Dr. D. Ahmet ASLAN
Dr. Murat ÇUBUKÇU
Editör: Haber Merkezi
