Tıp ve Matematik

Birçok bilim dalı, sanat dalı, ekonomi, ticaret, eğitim, spor dalı vb. matematikle iç- içedir. ‘’Tıp’’ da matematik olmadan, sayılar olmadan düşünülemez, anlaşılamaz ve uygulanamaz. Bebek ana rahmine düştüğü andan itibaren takipler başlar. Beklenen doğum tarihi ne zamandır? Hesaplar yapılır, çizelgeler kullanılır ve birkaç gün hata payıyla beklenen tarih ifade edilir. Aile gün saymaya başlar. Kaç eli, kaç parmağı vardır? Ultrasonografi de boyu kaç cm olmuştur? Sayım devam eder. 125 gün kaldı,124 gün kaldı… Hazırlıklar ona göre yapılır, yolculuklar, izinler, planlamalar hesaplara uygun yürütülür.

Ultrasonografide Bebeğin Görünümü

  Derken beklenen günde bebek gelir. Kaç kilodur, kaç gramdır, boyu ve kafa çevresi kaç cm.dir? aşıları kaçıncı gün başlayacak, kaç ay, kaç aşı? 6 ay sonra, 1yıl sonra boyu kaç cm, kilo nerelere gelmiş? Diyelim ki bir nedenle ilaç başlanacak, çocuğun ağırlığına, hastalığın şiddetine göre doz ayarlanacak. 1 kg için, 1 mg, 10 mg, 50 mg. ilaç hesaplanacak. Aman ateşe dikkat, 38.5 °C yi geçmesin. Yanarız sonra. Yani bu doktorların sayılardan kurtulmaları mümkün değil. Artık okul başlıyor. Bu çocuğun IQ (intelligence quotient) su kaç ? Kim hesaplayacak, nasıl hesaplayacak, neden hesaplayacak? Yaşamak için, eğitim için, çalışmak için bundan ne kadar lazım? Kaç olsa azdır, kaç olsa çoktur? Bunun ortası, sadesi, karışığı var mıdır? Bu gencin kan değerleri nasıldır? Hemoglobin nerelerde? Hematokrit %kaç? Sodyum, potasyum, magnezyum nasıl? Hormonlar ne düzeyde? Demir ilaçlarını kilograma kaç mg. verelim? Vitaminlerin dozu? Hesaplar, hesaplar, rakamlar, rakamlar. Topla, çarp, böl, çıkar. Bir de oranlar hesaplanır. Falan kolesterolün, filan kolesterole oranı, akciğerlerin nefes alıp vermedeki durumu (inspirasyon-exspirasyon), kemiklerdeki kalsiyum oranı (kemik erimesi dediğimiz, osteoporoz) vb. Ayrıca istenmeyen durumlar da var tabii. Böbreklerdeki taşların çapları kaç mm. olmuş, karaciğer kaç cm. büyümüş, tiroid de oluşan kistler sayılabiliyor mu? Kemoterapi kaç kiloya, kaç mg. ayarlanacak, kaç kür uygulanacak vb. Bu konuda istatistikler ne diyor, rakamsal çalışmalar var mı?

EKG Trasesi

Yaşlar ilerledikçe tansiyon, şeker nerelere gelir. Kalp atış ritmi (nabız) dakikada kaçtır? T.A.(tansiyon arteriyel kanın atardamar duvarlarına yaptığı içsel basınçtır, mm. olarak civanın basıncıyla ifade edilir) kaç mmHg? Kanın şeker (glikoz) düzeyi nerelerde? Açlıkta nasıl, toklukta nasıl? Hangi ilacı, kaç mg başlayalım? Kaç kalorilik bir beslenme önerelim? Protein kaç gram ? Yağ kaç?... Suyu kaç bardak, kaç litre içirelim? Hastalar ara sıra yürüsün ya da koşu yapsın mı? Hangi hızla, kaç adım, kaç km? Tıbbın bütün dalları da sayıyla ilgilidir. Cerrahlar hangi dokuda kaç mm ilerleyebilirler? Göz hekimi kaç numara mercek verecek? Uzak kaç, yakın kaç, astigmat kaç? Kulaklar kaç desibel sese dayanır acaba? Demek ki Tıp Fakültesi’ne boşuna girmiyormuş matematiği iyi olanlar. Bu hesaplar, istatistikler ve sayılar sarmalını sayfalarca uzatabiliriz. Ama şunu asla unutmamalıyız. Ama asla.. İnsan vücudu ve insan sağlığı sadece sayılardan ibaret değildir. Kişiler beden ve ruh sağlıklarıyla bir bütün halindedirler. İçinde bulundukları fiziksel , ekonomik ve sosyal ortamlarla yaşamları, kişilikleri, algıları ve yorumları şekillenir. Ve yaşam her yönüyle birtakım iniş-çıkışlarla sürer gider. Sonunda da herkesin raporunu bir hekim imzalar. Yine rakamlar vardır. ‘’Nabız-0… T.A.-0 … ‘’ Artık sayılar, hesaplar durmuştur. Sarmalın koptuğu andır .. Saat durmuştur.. Gün durmuştur.. Tarih durmuştur… Dr. Murat ÇUBUKÇU