Türk Dil Kurumu sözlüklerinde "marş" kelimesi;- ritmi, yürüyen bir kimsenin veya topluluğun adımlarını hatırlatan müzik parçası, -bir topluluğu simgelemek için düzenlenmiş müzik parçası, -askerlikte yürüyüşe geçmek için verilen komut, - motorlu araçlarda motoru işletme düzeni, şeklinde yer almıştır. Biz özellikle ve öncelikle "bir topluluğu simgelemek için düzenlenmiş müzik parçası" veya parçaları ile ilgileneceğiz. Elbette ki İstiklal Marşımız ilelebet yaşayacaktır.
96.yılına ulaşan Cumhuriyetimizin kimi yıldönümlerinde, yıldönümü marşları için yarışmalar düzenlenmiş, seçimler yapılmış, marşlar seçilmiş ve seçilenler toplumun beğenisine sunulmuştur. Plaklar, ses bantları, kasetler ile yurdun her tarafına ulaştırılmış, sözleri gazetelerden, sesleri radyolardan yayınlanmıştır. Okullarımızın "müfredat" larında yer almış, öğrencilere ezberletilmiş, kutlamalarda hep bir ağızdan söyletilmiştir. Sözlükte marşın kelime anlamındaki "askerlere verilen komut" lar gibi. Marş- Marş..
Cumhuriyetimizin 10. yılı - 1933
Bu marşların en popüleri, hala dillerde olan Onuncu Yıl Marşı'dır. Sözlerini Behçet Kemal Çağlar ve Faruk Nafiz Çamlıbel yazmış, bestesini Cemal Reşit Rey yapmıştır. Besteleme sürecinde Cemal Reşit, kendisi gibi müzisyen olan abisi Ekrem Reşit 'e besteyi beğendirmekte çok zorlanmış, sonunda Mehter Marşı'nın ritmine benzer bir ritim yakalayarak, kolay öğrenilen, kolay söylenen, bu müziği Ekrem Reşit' e, 1933 yılındaki seçici kurula ve tüm topluma beğendirmiş, sevdirmiştir. Hatta Mustafa Kemal'de, muhafız alayı bando bölüğünden dinlediği bu marşı çok beğenmiştir.
Belki "daha güzeli" yapılamadığı için, belki de sözlerdeki vurgular, "milli gururumuzu okşadığı" için toplumumuz 10 Yıl Marşı'ndan, yüzüncü yıla yaklaşırken de vazgeçemiyor, hatta daha uzun yıllar da her fırsatta bu marşı söyleyecek gibi..
Behçet Kemal Çağlar
Faruk Nafiz Çamlıbel
1973 yılına gelindiğinde Şair Bekir Sıtkı Erdoğan'ın sözlerini yazdığı, Necil Kazım Akses'in bestesini yaptığı 50 Yıl Marşı ulusal yarışmayı kazandı. Bekir Sıtkı Erdoğan; "Kışlada Bahar" adıyla,
"kara gözlüm efkarlanma gül gayri, ibibikler öter ötmez ordayım" diye başlayan ve, "Hancı" adıyla, "gurbetten gelmişim yorgunum hancı suraya bir yatak ser yavaş yavaş" diye başlayıp süren, çok bilinen şiirlerinde yazarıdır.
Bu şiirler de bestelenmiş, Müzeyyen Senar, Mustafa Sağyaşar ve Zeki Müren dahil birçok ses sanatçısı bu şarkıları dillendirilmişler, söylemişlerdir. Günümüzde de "sanal medya" ortamlarında dinlenmeye devam etmektedirler. 50 Yıl Marşı da bu şarkılara benzer bir üne kavuşmuş çeşitli törensel ortamlarda söylenmiş ve söylettirilmiştir.
Tabii 1998 yılına denk gelen 75 Yıl Marşını'da unutmayalım. Oldukça tartışmalı bir seçimle ortaya çıkan marşın sözlerini Prof. Dr. İhsan Özkaynak yazmış, bestesini Nejat Başeğmezler yapmıştı. Ancak, ilginç bir şekilde, seçimden kısa bir süre sonra jüriden birçok kişi bu karardan haberdar olmadığını açıklamıştı, yine ilginç bir şekilde bu marştan toplumda pek haberdar olmamıştı, olamamıştı. Sosyal hafızalarımızda ve sosyal medyada bir yer bulamadan, marşın sözleri ve notaları sonsuzluğa karıştı ve kaybolup gitti.
Cumhuriyetimizin 100'üncü yılına doğru koşar adımlarla yaklaşıyoruz. 19 Mayıs 1919'un 100. yılı için bir marş yazıldı, bestelendi, bu marş sanal ortamlarda gezintide. Cumhuriyet'in 100. yılı ile ilgili şiir denemelerini de muhtelif yerlerde görmeye başladık. Ama henüz bir "yarışma" yok.
Bekliyoruz bakalım 100. Yıl Marşı'nın sözlerini kim yazacak, müziğini kim besteleyecek. Seçilecek büyük jüri hangi marşa karar verip, kamuoyunun gündemine sunacak. Hangi "Marşı" dinleyeceğiz, öğreneceğiz ve ezberleyeceğiz..Bakalım...
Dr. Murat ÇUBUKÇU
Editör: Haber Merkezi
