Demiryollarının Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yapılmaya başlanmasının en önemli sebepleri Osmanlı topraklarında tarım ve ticareti geliştirmek, ekonomik katkı sağlamak ve askeri alanda avantaj elde etmekti. Bu nedenlerle Osmanlı Devleti demiryolu yapımına önem veriyordu. Ancak pahalı bir yatırım olması nedeniyle ülkenin kendi sermayesi ile bunu yapamaması nedeniyle işletim hakkı yabancı ülke şirketlerine verilerek demiryollarının yapımı gerçekleştiriliyordu.
Ayrıca bu yüzyılda Osmanlı topraklarında görülen eşkıya ve isyan hareketlerini bastırmak ve merkezi otoriteyi sağlamak için asker sevkiyatı gerekiyordu. Bunu hızlı bir şekilde sağlayacak olan tek ulaşım yolu da demiryolları idi.
Hüdavendigâr'daki (Bursa) Demiryolu çalışmasına baktığımız zaman yapımına 1875 yılında başlanan ve ilk seferini, 1892’de gerçekleştirilen Mudanya-Bursa demiryolu hattını görüyoruz. Bu hattın güzergahı ise; Mudanya,Yörükali,Koru (Geçit), Acemler, Bursa (Merinos bekleme) ve Bursa idi. Bu hat 41 kilometrelik kısa hat uzunluğu ve hiç bir Anadolu hattına bağlantısının bulunmayışı ile özel bir hat niteliği taşıyordu.
Mudanya-Bursa demiryolu hattı Cumhuriyetin ilanından sonra işletmeci firma tarafından satılmak istendi. Başarılı olunamayınca 1931 yılında hat terk edildi. Millileştirilen hattın işletmesi Türkiye Cumhuriyeti’ne geçti ve Anadolu’daki hatlara bağlanmak istendi ise de ekonomik olarak beklenen getiriyi sağlamayınca hattın seferleri 18 Ağustos 1948 tarihinde durduruldu. 10 Temmuz 1958 yılında ise Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile tamamen kapatıldı.
Bursa -Mudanya tren hattı.
1870’lerin başında Güney Marmara’nın dünyaya açılan kapısı durumunda olan Bandırma Limanı ile Balıkesir arasında bir demiryolunun inşası ilk defa düşünülmüş. 1870 yılında Mösyö Vilkinson isimli bir girişimcinin çalışmalarından bir sonuç alınamamıştı. Çünkü Osmanlı devleti yetkilileri Bandırma'dan başlayacak olan demiryolu hattının Ege bölgesi limanlarına kadar uzamasını istiyorlardı. Böylece bu güzergâhta yapılacak olan bir demiryolu hattı bölgedeki ziraat ve ticareti canlandıracak ve Bandırma Limanından yapılan ticaret artacaktı. Yapılması düşünülen demiryolu hattının güzergâhında bulunan Kirmasti (Mustafakemalpaşa) ve Mihaliç’ten Bursa’ya bir şube hattının da çekilmesinin faydalı olacağı Osmanlı Devleti yetkililerince bilinmekte idi. Bu çalışmalar sonucu Bandırma-Soma demiryolu hattı yapılması için, Fiyolil-Fojerol-Savarniya Şirketi temsilcisi Mösyö Bele ile Ticaret ve Nafia Nezareti arasında 1900 yılında bir anlaşma yapıldı. Mösyö Bele Bandırma-Soma demiryolu hattının yapımı ve birincisi Sultan Çayırı’nda, ikincisi Kirmasti’de (Mustafakemalpaşa) ve üçüncüsü Balya’da olmak üzere şube hatları inşa etme hakkına sahipti. Şube hatlarının inşası, ana hattın inşasının bitiminden sonra başlanacak ve bu hatların yapımı inşaata başlanıldıktan sonraki üç yıl içerisinde bitirilecekti. Bandırma-Soma demiryolunun yapılması Bursa şehrinin ticareti açısından da önemliydi. Bursa Ticaret Odası 24 Kasım 1906 da Bandırma-Soma demiryolu hattıyla ilgili olarak yazılan tezkerede, Bursa ziraatının, ticaretinin ve sanayisinin gelişmesine katkıda bulunacağı için hattın güzergâhında bulunan Kirmasti veya Mihaliç’ten Bursa’ya bir şube hattı uzatılmasını istemişti. Ancak Mösyö Bele'nin bu demiryolunu inşa etme projesi askeri endişeler ve bazı sorunlar yüzünden gerçekleşmedi. Bandırma-Soma demiryolu imtiyazı 6 Mart 1910 tarihinde İzmir-Kasaba ve Temdidi Demiryolu Şirketine verildi. İki buçuk yılda tamamlanan Bandırma-Soma demiryolunu Ekim 1912 de işletmeye açıldı. Demiryolu hattında, Bandırma Limanı, Sığırcı, Aksakal, Okçugöl, Susurluk, Ömerköy, Yeniköy, Balıkesir, Çukur Hüseyin, Soğucak, Giresun (Savaştepe) ve Beyce istasyonları bulunmaktaydı. İzmir-Kasaba ve Temdidi Demiryolu Şirketi isterse Bandırma-Soma hattının işletmeye açılmasından sonra 4 sene içinde Mihaliç, Sultançayırı, Kirmasti ve Balya’ya şube hatları döşeyebilecekti. Bursa Ticaret Odası, Bandırma-Soma demiryoluna, Mihaliç ve Kirmasti’nin de alınması kararından sonra memnuniyetlerini yazılı olarak bildirmişti. Ancak Kirmasti (Mustafakemalpaşa) üzerinden bir şube hattı yapımı gerçekleşmemiş ve Mustafakemalpaşa demiryolundan mahrum kalmıştır. Halen kullanılan bu hat ilçemizin batı sınırından Çeltikçi Mahallesinin üç kilometre uzağından geçer. Çeltikçi’ye en yakın istasyon Okçugöl’dür. Susurluk ilçesi Yahyaköy Mahallesi yakınlarındaki Mustafakemalpaşa İstasyonu ise günümüzde kullanılmamaktadır. Halit ERSÖZ
Editör: Haber Merkezi
