Athena büstünün kırık durumdaki fotoğrafı
Günümüzden tam 38 yıl önce 1982 yılının Kasım ayının ilk günlerinde
Mustafakemalpaşa’nın Lalaşahin Mahallesi’ndeki Şehit Kemal Sokak’ta İsmail Hakkı Tamer’e ait inşaatın temelleri kazılırken büst parçalarına rastlanılır. Büst, baş kısmı gövdeden kırılmış halde iki parça olarak bulunmuştur. Topraktan temizlenen büst parçalarının bronz olduğu anlaşılır. Bulunan bronz büst
11 Kasım 1982 tarihinde Bursa Arkeoloji Müzesine teslim edilmiştir. Baş kısmı gövdeden kırılmış halde iki parça olan büst, restore edilmesi için İstanbul Arkeoloji Müzesi laboratuvarına gönderilir. Bronz büst restoresi ve konservasyonu yapılarak sergilenmek üzere Bursa Arkeoloji Müzesine verilir.
Mustafakemalpaşa’da bulunan ve Bursa Arkeoloji Müzesinde sergilenen Athena Büstü ve Apollon Heykeli
Restoresi yapılan
bronz büst bütün olarak 63.5 santimetre yüksekliğinde 41.5 santimetre genişliğindedir. Korinth tipi miğferli başı sol tarafa dönük ve hafifçe sola eğiktir. Korinth tipi miğfer başın gerisine doğru kayıktır ve yüzü açıkta bırakmaktadır. Bronz büstte saçlar önde miğfer altında olup alın üzerinde ortadan iki yana ayrılmıştır. Saçlar kulakların arkasından yukarı kıvrılarak miğferin içine girmiştir. Büstün alnı ve yüzü yuvarlak hatlı olup, gözleri simetriktir. Kaşları geniş bir yay şeklindedir. Bronz büstte üst dudak yukarı doğru dışa açık ve ince, alt dudak ise dolgun olup, açık olan ağız nefes alıyor görünümündedir. Bronz büstün sol omuzu yukarıda ve sağ omuzu ise aşağıdadır. Büst bir kaide üzerine oturmuştur.
Kaide yüzeyinde bir isim vardır. Bu isim ise Αθήνα (Athena)dır.
Peki, Athena kimdir. Antik Yunan mitolojisine göre Zeus çocuklarından birinin isyanı ile tahtından indirileceği endişesine kapılır ve doğum yaparsa kendine üstünlük sağlayacağı korkusu ile Athena'ya hamile olan karısı hikmet tanrıçası Metis'i yutar. Bu olaydan sonra Zeus'un kafasında her gün büyüyen bir şişlik oluşur. Metis Athena'yı Zeus'un kafasının içinde doğurmuş, yetiştirmiş ve kendisine mızrak ve kalkan vermiştir. Zeus başındaki şişlik nedeniyle korkunç baş ağrıları çekmektedir. Bu ağrılara dayanamaz ve demirci tanrısı Hephaistos’u çağırarak en güçlü balyozu ile alnına vurmasını ister. Zeus'un alnına vurulunca Olympos dağı sarsılır, denizler kabarır ve yeraltından sesler yükselir. Zeus’un alnında açılan derin yaradan ise silahlı, miğferli ve büyümüş olarak çakır gözlü çok güzel bir kız fırlar ve "Ben Pallas Athena’yım” diğer tanrılardan saygı görmek istiyorum der.
Athena Zeus'un başından doğarken simgeleyen bir çizim
Athena; antik Yunan mitolojisinde akıl, sanat, strateji, savaş ve barışın tanrıçasıdır.
Roma mitolojisindeki ismi ise Minerva’dır. Athena’nın sembolleri, kalkan, mızrak, zeytin dalı ve baykuştur. Kalkan ve mızrak savaşı, zeytin dalı barışı, baykuş ise bilgeliği simgelemektedir. Athena Zeus‘tan yiğitlik ve cesareti, annesi Metis’ten ise erdem ve kurnazlığı almıştır. Athena; şatafat ve yaygaradan hoşlanmayan, zulümden ve kaba hareketlerden nefret eden, iyi yürekli, adaletli, akıllı, barışsever, insanların yardımcı olan ışık, savaş ve şehir tanrıçasıdır. Uygarlığın koruyucusu, terziler ve çömlekçilerin patronu, marangozlar, denizciler, çiftçiler, arabacılar ve heykeltıraşların yardımcısı olarak kabul edilir.
Athena, ismini verdiği Atina kentinin koruyucusu ve baş tanrıçasıdır. Akropolis’te bulunan Parthenon Tapınağı Athena namına inşa edilmiştir. Troya savaşında Akhaların yardımına giderek tahta atın yapılmasına katkı vermiştir.
Assos Athena Tapınağı
Yine Çanakkale’nin Ayvacık ilçesindeki bulunan Behramkale köyündeki antik Assos kentinin en yüksek tepesinde Arkaik Dönem Anadolu dor tapınaklarının tek örneği olan Athena Tapınağı vardır. Tapınaktaki tanrıça Athena heykelinin ise 1800'lü yıllarda Amerikalılar tarafından alındığı düşünülmektedir.
Mustafakemalpaşa Lalaşahin Mahallesi’nde bulunan Athena büstünün Miletopolis kökenli olduğu düşünülmektedir. Çünkü Miletopolis’te bulunan ve M.Ö 4. ve M.Ö 3. yüzyıla ait sikkelerde Athena’nın resimleri bulunmaktadır. Bu da Athena’nın Miletopolis kenti için önemli olduğunun göstergesidir. Mustafakemalpaşa’da bulunan bronz Athena büstü ve Athena resminin bulunduğu sikkeler Athena’nın Miletopolis halkının dini yaşamındaki önemini de göstermektedir.
Mustafakemalpaşa’da bulunan Athena büstünün yapıldığı yer, tarih ve heykeltıraş sanatçısının kim olduğu tespit edilememiştir. Yapılan araştırmalar Mustafakemalpaşa’da bulunan bronz Athena büstünün Roma İmparatorluğu dönemine ait bir kopyalardan biri olduğuna işaret etmektedir.
Athena / Minerva büstünün imitasyonu
Mustafakemalpaşa Lalaşahin Mahallesi’nde bulunan Bronz Athena büstü günümüzde Bursa’da Kültürpark içinde bulunan Bursa Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir. Müzenin önemli eserlerinden birisidir. Yine Bursa Kent Müzesinde de Bronz Athena büstünün bir imitasyonu sergilenmektedir. Mustafakemalpaşa’da bulunmuş bir kültür hazinesi olan Bronz Athena büstünü mutlaka ziyaret edelim. Mustafakemalpaşa’da kuruluş hazırlıkları devam eden ve yakın zamanda açılması planlanan Kent Müzesi’nde de Mustafakemalpaşa topraklarında bulunmuş Bronz Athena büstünün imitasyon olarak da olsa bulunmasının faydalı olacağı kanaatindeyim.
Halit ERSÖZ
Editör: Haber Merkezi
