SURİYE'Yİ NASIL KAYBETTİK...Halit Ersöz'ün Kaleminden

SURİYE'Yİ NASIL KAYBETTİK Türkiye'nin güney sınırında oluşturulmaya çalışılan terör koridorunu yok etmek, bölgeye barış ve huzuru getirmek amacıyla, Türk Silahlı Kuvvetlerimiz tarafından 9 Ekim 2019 Çarşamba günü başlatılan Barış Pınarı Harekâtı devam ediyor. Siyasi tarihin en ciddi jeopolitik müdahalelerinden biri olarak ifade edilen harekâtta, Suriye topraklarında kahramanca savaşan Türk ordusunun Allah yâr ve yardımcısı olsun. Mehmetçiğimizin ayaklarına taş değmesin inşallah. Türk ordusunun sınır ötesinde başlattığı bu harekâtta dualarımız Mehmetçik için.

Osmanlı zamanı Şam-Suriye

  Barış Pınarı Harekâtı nedeni ile Suriye topraklarında tarih boyunca meydana gelen gelişmeleri incelememiz faydalı olacaktır. Suriye'deki yerleşim M.Ö. 5000’li yıllara kadar dayanmaktadır. Akad, Amuri, Hurri, Hitit, Mısır, Arami, Asur, Babil, Pers, Makedon, Roma ve Bizans devletleri günümüzde Suriye denilen bölgedeki topraklara hâkim olan devletlerdir. Dört Halife devrinde Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer zamanlarında fethedilen Suriye toprakları Berrü’ş-Şam olarak isimlendirilmiştir. Suriye coğrafyası Emevi, Abbasi, Tolunoğulları, İhşidler, Fatımiler ve Büyük Selçuklu hâkimiyeti yaşamıştır. Bu topraklarda Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıflaması ile Suriye Selçuklu Devleti kurulmuştur. 11. yy. sonuna doğru Haçlılar tarafından istila edilen Suriye’yi, bu istiladan 1187 yılında Musul Atabeyi İmadeddin Zengi ve oğlu Nureddin Zengi kurtarmıştır. Bölge daha sonraları Eyyubi ve Memlûk hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'in 1516 yılında Halep yakınlarında Mercidabık Savaşı’nda Memlûk kuvvetlerini yenmesi ile Suriye’de 1918 yılına kadar 402 sene sürecek Osmanlı egemenliği başlamıştır. Osmanlı egemenliği I. Dünya savaşına kadar devam etti.

Suriye topraklarını fetheden Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim

 

1. Dünya Savaşı'nda Cephelerdeki savaşlar Osmanlı Devleti'nin aleyhine gelişti. Bağdat’ın 11 Mart 1917'de kaybedilmesi ve Irak'ın Musul dışında tamamen İngilizlerin eline geçmesi üzerine, çarpışmalar Filistin ve Suriye cephesinde yoğunlaştı.

Filistin Cephesi’nde İngiliz kuvvetlerinin 19 Eylül 1918'de başlattıkları taarruzlar durdurulamamış. Önce Alman General Falkenhayn ve 1918 yılında da General Liman von Sanders komutasındaki Yıldırım Orduları Grubu Şam ve Halep’e kadar geri çekilmişlerdi. Alman General Liman Von Sanders'in komutasındaki Türk ordusu, Fransızlar ile Şerif Hüseyin'in desteklediği İngiliz birlikleri karşısında 19 Eylül 1918'deki Nablus Savaşını kaybetti. Liman Von Sanders  Nâsıra'da bulunan karargâha yapılan İngiliz baskınında esir düşmekten son anda kurtuldu. 1 Ekim 1918 de Suriye'nin en büyük şehri Şam İngiliz kuvvetlerinin işgaline girdi. İngiliz casusu Lawrence Şam'ın düştüğü gün, Şam’da bulunan Selahaddin Eyyubi’nin türbesine gider. 1898 de Şam’a gelen II. Kaiser Wilhelm ziyareti hatırasına türbeyi restore ettirip, mermer bir lahit yaptırmış ve Selahaddin Eyyubi’nin sandukasına da bir çelenk astırmıştır. Lawrence bu çelengi söküp alır. Aldığı bu çelengi yıllar sonra İngiltere’de Savaş Müzesine hediye etmiştir. Çelengin yanına iliştirdiği not ise, alma sebebini açıklayan alaycı bir ifade taşımaktadır. “Selahaddin'in artık ihtiyacı kalmadığı için kaldırdım...”

Lawrence Şam'da

                                                                         Lawrence'in Selahaddin Eyyubi'nin sandukasından aldığı çelenk

1918 VII. Ordu Komutanı Mustafa Kemal Şam'da O sırada 7. Ordu Komutanı olan Mustafa Kemal Paşa Şam’ın düşmanın eline geçmesinden sonra, Şam-Riyak hattında savunmanın devam edemeyeceğini değerlendirerek, birliklerine Halep istikametine çekilme emri verdi. Yıldırım Ordular Komutanı, Halep'te savunma düzeni kurma görevini Mustafa Kemal Paşa'ya bırakıp, Adana'ya gitti. Mustafa Kemal bir yandan İngilizlerle, diğer yandan Arap silahlı çeteleriyle mücadele etmek zorunda kaldı İngilizlere karşı, Halep'in 40 km. kadar kuzeyinde Katma'da bir savunma hattı kurdu.

Osmanlı Askerleri Suriye Cephesinde

  25 Ekim'de Halep şehri İngilizler tarafından işgal edilmiştir. Böylelikle Suriye'de 1516 yılından beri devam eden Osmanlı hâkimiyeti sona ermiştir. İngilizler 26 Ekim 1918 günü de Halep-Katma istikametine taarruza başlamışlardır. Mustafa Kemal, Suriye bölgesinde İngiliz ilerleyişine karşı son direnişi Halep’in kuzeyindeki Haritan’da gerçekleştirmiştir. 26 Ekim 1918’de meydana gelen muharebede İngiliz ve Arapların taarruzu durduruldu. Muharebe gücü çok zayıflayan ve fazla zayiat vermiş olan Osmanlı ordusunun bu son muharebede gösterdiği direnç, Anadolu’da vereceği mücadelenin ilk filizlerini oluşturmuştur.

     Suriye'de Şehit düşen Mehmetçiklerimizin mezarları

  Bu muharebede şehit olan binden fazla askerimiz Halep'ten yaklaşık 20 km. uzaklıkta Katma yolu üzerinde Heylan köyü civarına defnedildi. Buraya 1934 yılında bir şehitlik yapıldı. Şehitlik daha sonra Suriye rejimi tarafından tarım arazisi olarak kullanılmak üzere yok edildi.  

Katma Şehitliğinin bulunduğu alan

  İngilizler 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi’ne aykırı olarak, 5 Kasım 1918’de Musul’u da işgal etmişlerdir. Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından 9 Ekim 2019 Çarşamba günü başlatılan Barış Pınarı Harekâtı ile 1918 yılında I. Dünya savaşının son mücadelesini verdiğimiz topraklarda yeni bir sayfa açıldı. Allah Ordumuzu Muzaffer eylesin İnşallah.