Osmanlılarda ilk vakıf kurucusu Orhangazi'dir. Vakıflar; yüzyıllar boyunca eğitim, imar işleri, sosyal destekler, maddi destekler gibi çok sayıda fonksiyonu sürdürmüşlerdir. Vakıfların devamını sağlamak için gelir getiren birçok işyeri, arazi, köy ve benzeri maddi kaynaklar vakıflara bağışlanmıştır. Bu gelir ve giderlerin takibi, vakfın birçok işinin düzenlenmesi ve sürdürülmesi için de görevliler belirlenmiş, bunların tamamı vakıf senedinde ifade edilmiştir.
Vakıfların sosyal hayatın birçok alanını kapsadığı ve ekonomik hayatı da desteklediği bilinmektedir. Vakıflar birçok hizmetin yerine getirilmesini, ibadethane giderlerinin karşılanmasını, çeşitli yapım tamir ve bakım işlerini devlet hazinesinden yardım almadan gerçekleştirirler. Bütün bu işleri şahısların gönüllü olarak verdikleri menkul ve gayrimenkul sermayelerle yaparlar.
Vakıf Senedi
Vakıf kurmak isteyen kişi veya kişiler vakıf senedini oluşturduktan sonra mütevelli heyetini de kurar ve mahalli kadıya vakfın kuruluşunu onaylatırlardı. Yaygın olan kurma şekli bu olmakla birlikte kişinin vasiyeti üzerine, ölümünden sonra mirasının bir kısmı veya tamamı ile de vakıf kurulabilmekteydi. Vakıf kurucuları, vakıflarının uzun süreli (ebedi) yaşamasını arzu ederlerdi. Sürekli iyilikle anılmak, hayır ve sevap kazanmak isterlerdi. Vakfın kapanmaması ve kuruluş amaçları ile devamı için vakfiyelere (vakıf senetlerine), vakfın kapanmasını önleyici hükümler, tehdit, lanet ve beddua ifadeleri koymuşlardır. Kalıcı bir yönetimin sürmesi ve nesilden nesile devri içinde önlemler almaya çalışmışlardır. Vakıflar bir anlamda özerk kuruluşlardır. Ancak kadılar tarafından denetlenebilirlerdi. Vakfın kuruluş amacına hizmet etmediği düşünüldüğünde uyarılmakta, hatta kapatılmaktaydı. Osmanlı'da çok sayıda vakıf kurulmuş ve hizmet vermiştir. Bu sayının 35.000 civarı olduğu tahmin edilmektedir.
Lala Şahin Paşa vakfiyesindeki hükümler şu şekildedir; Vakfın kurucusu; Lala Şahin Paşa bin Abdülmüin. Vakfiye tarihi; Rebiülevvel 749 (Haziran 1348), Tasdik eden; Bursa kadısı Halil bin Mehmet. Vakfedilenler; Kirmasti’nin (Mustafakemalpaşa) çarşısında 28 dükkan. Kirmasti’ye bağlı ve Sultan Orhan'ın divan defterinde kayıtlı şu köyler; Çördük köyü, Oruçbey köyü, Behram köyü, Çömlekçi köyü, Geredeli köyü, Atari köyü, Yenice köyü, Üçerler köyü, bu köylere bağlı araziler ve mezralar da vakfedilmiştir. Bu vakıf, Bursa'da Kaleiçi'nde kurulan Lala Şahin Medresesi'ni, Kirmasti'de Kaleiçi'nde kurulan bir cami, medrese ve zaviye'yi koruyacak ve yaşatacaktır.
Bursa Lalaşahin Medresesi günümüzde çocuk kütüphanesi olarak kullanılmaktadır.
Vakfın görevlileri; Müderris, İmam, Hatib, Müezzin, Kiler sorumlusu, Katip, Kayyum, Vekilharç, Aşçı, Hafız, Cüzhan, Cabi, Cabh, Mütevelli ve Nazır'dan ibarettir. Ayrıca vakfın kuruluşunu onaylayan birçok şahidin de senette isimleri vardır. LALA ŞAHİN PAŞA TÜRBE GENEL GÖRÜNÜM Günümüzde Lala Şahin Paşa Vakfı artık olmamakla birlikte, ülkemizde ve ilçemizde birçok vakıf; ekonomik, sosyal, kültürel, sanat ve eğitim gibi alanlarda faaliyet yürütmekte, hizmet vermeye devam etmektedirler. Vakıf olgusu toplumumuz için çok köklü bir tavır, güçlü bir gelenektir.. Dr. Murat Çubukçu
